Gregor Mendel Kimdir, Hayatı ve Bilim Dünyasına Katkıları
Gregor Mendel kimdir sorusu kalıtım bilimi ile ilgilenen kişiler için önem taşıyan bir sorudur. Genetik biliminin kurucusu olarak bilinen Gregor Mendel 1822 yılında hayata gelmiştir. Hayatı boyunca genetik biliminin ilerlemesine büyük katkıları bulunan Mendel bilim tarihine adını altın harfler ile yazdıran bilim insanlarından biridir.
Gregor Mendel Hayatı
Gregor Mendel hayatı boyunca kalıtım bilimine katkı sağlamak üzere faaliyetlerde bulunmuş ancak değeri öldükten çok sonra anlaşılmış bir bilim insanıdır. Kendisi 20 Temmuz 1822 tarihinde doğmuştur. Avusturya içerisinde bulunan Silezya bölgesinin Heinzendorf şehrinde doğduğu bilinmektedir. Annesi ve babası köyle ilgilenen insanlardır. Doğduğunda kendisinden 2 yaş büyük bir ablası bulunuyordu. Kendisinden 5 yıl sonra doğmuş bir de kız kardeşi vardır.
Mendel’in doğduğu ve yaşadığı bölge tarım ve arıcılık için oldukça verimli alanlardı. Bu bağlamda insanlar kendilerini doğanın onlara sunduğu imkanlar doğrultusunda geliştirmiş ve tarım, arıcılık, meyve yetiştiriciliği gibi alanlarda bilgi sahibi olmuşlardır.
Mendel’in ailesi de bahçecilik ile ilgileniyordu. Arıcılık ve tarım faaliyetleri ile geçimini sağlayan ailenin iki ebeveyni de tarımla yakından ilgiliydi. Mendel de sürekli babasının yanında arı kovanları, meyve yetiştiriciliği gibi işlerle uğraşmıştır. Kendisinin bitkilere olan merakı çocukluğundan ve yaşadığı coğrafyadan da gelmektedir.
Mendel Eğitim Hayatı
Mendel’in eğitim hayatı ilk kez bölge okuluna eğitim için gitmesi ile başlamıştır. İlköğrenimi sırasında öğretmeninin de katkıları ile bitkiler ve ziraat alanlarında kendini geliştirmeye başlamıştır.
Mendel’in ailesinden izinden gidip çiftçi olması çevresi tarafından beklenen bir durumdu. Ancak o çiftçilikten çok daha fazlasına merak salmıştı. Bitkilerin yaşama süreçleri gibi farklı alanlarda merak sahibiydi. Bunu fark eden bölge papazı Mendel’in eğitim ihtiyacını gidermek üzere onun için tavsiyelerde bulunmuştur.
Bölge papazı sayesinde ilköğrenimden sonra tekrar eğitim almaya başlamıştır. Ancak bu dönemde Mendel’in ailesinin ekonomik durumu kötüleşmeye başlamıştı. Yıllık alınan mahsullerin ailenin geçimine yetmemesi Mendel’i de etkiledi. Mendel özel dersler vererek ailesine katkıda bulunmaya başladı.
Eğitimine devam etme fırsatını bu süreçten sonra 1840 yılında bulabilmiştir. Olomouc’ta bulunan Felsefe Enstitüsüne başlamış ancak burada da maddi imkansızlıklar yakasını bırakmamıştır. Çiftlikle ilgili haklarını büyük kardeşine devretmiş ve kendi başına eğitim alırken geçinmeye çalışmıştır.
Mendel eğitiminde maddi sıkıntı ile baş edemeyince eğitimine bir yıl ara vermiş ve ailesinin yanına dönmüştür. Bu sürecin sonunda küçük kız kardeşinin okuması için çeyiz parasını Mendel’e vermesi ile birlikte tekrar okula dönebilmiştir. Böylece Felsefe Enstitüsünü bitirebilmiştir.
1843 yılında bir rahip adayı olarak Augustinian Manastırı’na kabul edilmiştir. Kendisine Gregor adı da burada verilmiştir. 1848 yılında teoloji eğitimini tamamlamıştır. Bir ilköğretim okulunda Matematik, Yunanca, Almanca, Latince dersleri vermiştir.
1850 yılında üniversiteye başvurmuştur. Bu başvurunun temel amacı asıl ilgi alanının jeoloji ve zooloji olduğunu fark etmesidir. Üniversite eğitiminde başarılı olamayarak eğitimini yarım bırakmıştır. Bu süreçten kısa bir süre sonra destek alarak Viyana Üniversitesinde eğitim almaya başladı. Doğa bilimleri, matematik ve fizik derslerinde uzun eğitimler aldı. Bilimsel düşünce ve bilimsel yöntemleri kullanma yönünde büyük başarılar elde etti.
İlginizi Çekebilir! Gözler De Yaşlanır (Mı)?
Viyana’daki eğitimini tamamladığında tekrar yurduna dönerek 1854 yılında Brno Manastırı içerisinde öğretmenlik yapmaya başladı. Bu zamanlarda bitkiler ile daha fazla ilgilenerek kendini geliştirmeye başladı.
Gregor Mendel Bilimsel Çalışmaları
Gregor Mendel’in bilimsel çalışmaları ilk kez bezelye deneyleri ile başlamıştır. Bu çalışmalar ile kalıtım alanında ilk araştırmalarını yapmaya başladı. Öyle ki genlerin gelecek nesiller üzerindeki etkilerine yönelik mevcut bilgiler ona yetersiz geliyordu.
Mendel kendisine seçtiği bezelyeler üzerinde deneyler yaparak bu durumu araştırmaya başladı. Tohum ırklarının saflığı ilk araştırma konusudur. Bezelye çiçeklerinin içerisinde bulunan erkek ve dişi organellerin kendilerini döllemelerine şaşkınlıkla bakan Mendel bu konuda araştırmalar yapmaya devam etmiştir.
Farklı saf bezelye ırklarını birleştirerek yeni türler elde eden Mendel kalıtım bilimine dair ilk adımları atmış bulunuyordu. F1 nesli olarak adlandırdığı yeni bezelye nesli ile deneyler yapmayı sürdürmüştür. Bezelyeleri sürekli dölleyerek yaptığı araştırmalarında genlerin aktarımına dair önemli bilimsel bilgiler elde etti.
O dönemde gen ve kromozom kavramları mevcut değildi ancak Mendel bu kavramların temellerini atıyordu. Öyle ki 1865 yılında çalışmalarının sonuçlarını sunarken genler hakkında çekinik ve baskın genlere dair de önemli bilgiler vermiştir. Ancak bu sonuçlar insanların pek de umurlarında olmadı.
Mendel insanlardan beklediği ilgiyi görememesine rağmen yılmadan çalışmalarına devam etmiştir. Farklı bitki türlerinde araştırmalarını sürdüren Mendel kalıtım bilimi ve biyolojide bir devrim niteliği taşıyan buluşları ortaya koymuştur. Ancak kendisi pek de dikkate alınmamıştır.
Gregor Mendel hayatı boyunca yaptığı çalışmalarına rağmen kimse tarafından dikkate alınmayınca 1868 yılında baş rahip olmuş ve bilimsel çalışmalarını sonlandırmıştır. 1884 yılına kadar baş rahip olarak hayatını sürdürmüş ve o yıl da hayatını kaybetmiştir.
Bilim insanları Mendel’in çalışmalarına gereken değeri vermemiştir. Oysa ki ondan sonra 1900’lü yıllarda kalıtım çalışmaları oldukça değerlenmiştir. İnsanlar Mendel’in çalışmalarına bakarak geliştirmelerde bulunmuş ve bu çalışmalar Kalıtım biliminin öncülüğünü Mendel’in yaptığını ortaya koymuştur. Mendel’ci yaklaşım günümüze bu şekilde gelmiştir.